De schadelast in de binnenvaart is mede door aanvaringen tussen stuurhut en brug veel te hoog. Een betrekkelijk eenvoudig hulpmiddel als Bridgescout kan zulke schades helpen voorkomen. Schippers Nico Wildenbeest en Coby Doeleman hebben er met hun Europaschip Drakar al jaren profijt van.
Onderweg met de auto naar Maashees klinkt medio augustus op het radionieuws het volgende NOS-bericht; “In het Friese Stroobos is een binnenvaartschip tegen de brug van het Prinses Margrietkanaal gevaren. Rond 02.45 uur botste het schip met raapzaadolie tegen de onderkant van de brug. Niemand raakte gewond of te water. De kapitein van het schip heeft tegen lokale media gezegd dat hij een inschattingsfout heeft gemaakt. Hij dacht dat de brug hoog genoeg was. De brug is afgesloten voor zowel schepen als wegverkeer. Het is niet de eerste keer dat een binnenvaartschip tegen de brug bij Stroobos vaart. Eind december 2022 verloor een schip een deel van de stuurhut nadat het tegen de brug was gebotst.”
Schippersechtpaar Nico Wildenbeest en Coby Doeleman haalt bijna synchroon de schouders op als ze in de stuurhut van hun Drakar, gelegen bij een veevoederfabriek in het Limburgse Maashaas, horen van het nieuwsbericht. Toeval of niet, je bent op reportage over de hoeveelheid ongewenste aanvaringen tussen bruggen en binnenvaartschepen en prompt is het juist deze ochtend weer gebeurd.
“Ik kijk er niet van op”, zegt Wildenbeest nuchter. “Het is ergens op de Europese vaarwegen bijna elke week wel een keer raak.”
En ook verzekeraars hebben er mee te kampen. De schade bij aanvaring met een brug kan in de tonnen lopen. Daarom wordt flink ingezet op preventie van stuurhutschades. De beste methode is natuurlijk om altijd alert te blijven en niet blind te varen op routine, gewoontes, het simpelweg vertrouwen op de vaarkaartinformatie en de kennis van het traject, de diepgang alsmede de doorvaarthoogtes. Een gedegen reisvoorbereiding is altijd belangrijk. En een systeem als Bridgescout kan een goed hulpmiddel zijn. Wildenbeest en Doeleman zijn daarmee als voorlopers met hun Drakar al jaren bezig. Zij zweren bij de Bridgescout, dat een hoop stress wegneemt.
Schipper Wildenbeest wijst op het schermpje – een soort iPad – ter linkerzijde van zijn stuurstoel en vervolgens op het kastje dat is gemonteerd aan de buitenkant van de stuurhut. De Bridgescout bekijkt met behulp van sensoren vanaf 500 meter voor elke brugpassage of het schip niet te hoog is en of de stuurhut wellicht omlaag moet, en zo ja hoeveel. “Bridgescout geeft rust in de stuurhut. Ik vertrouw er voor 100 procent op. Het scherm geeft te allen tijde aan of de passage verantwoord is of niet. Is dat niet het geval, dan neem je tijdig je maatregelen.”
Een sensor op het hoogste punt van de stuurhut bepaalt in samenwerking met GPS-signalen of de brugpassage verantwoord is. Mocht dat niet het geval zijn, dan gaat het beeldscherm op rood en klinkt er een alarmsignaal en waarschuwende digitale woorden, zodat de schipper het stuurhuis alsnog tijdig kan laten zakken. “Je bent dus ruim op tijd voor de brugpassage voorbereid en gewaarschuwd en je hebt voldoende tijd om in te grijpen. Het voorkomt paniek en onrust.”
Het schippersechtpaar was in 2017 een van de eerste gebruikers van het systeem Bridgescout, ontwikkeld door Sensor Maritime in Vught. Dat hulpmiddel kwam destijds voor 22.900 euro op de markt. De Drakar werd daarmee ook één van de ambassadeurs van het detectiesysteem voor brugpassages. Daarvan getuigen ook de reclameborden (‘Ihre Unterstützung bei der Brückendetection’) aan weerszijden van de denneboom van het schip. De aanleiding was simpel: de Drakar, een drogeladingschip van 1008 ton dat onder andere veevoer, natte vliegas en kolen vervoert en vanwege de afmetingen door heel Europa zijn weg kan vinden, vaart geregeld over het Duitse Mittellandkanal. Dat gebeurt zo'n tachtig procent van de bedrijfstijd. “Meer bruggen dan kilometers”, verduidelijkt Wildenbeest over het traject tussen het Dortmund-Eemskanaal en de Elbe. Wie over het 325 kilometer lange kanaal vaart, passeert meer dan 480 bruggen
De aanschaf van de Bridgescout is alleen al om die reden een goede en veilige keuze, vindt Wildenbeest. Want een (bijna-)aanvaring met een brug “overkomt in de carrière van een schipper bijna iedereen wel een keer”. Het schippersechtpaar maakte het zelf mee in 1995 aan het begin van het Mittellandkanal, nog voor de uitbouw van deze waterweg. De oude stuurhut van de Drakar, specifiek gebouwd voor de Duitse vaarwegen met hun lage bruggen en geringe diepte, sneuvelde destijds na een aanvaring tegen een brug aan het begin van dat kanaal. Wildenbeest en Doeleman halen dat incident van destijds weer glashelder voor de geest. “De passage van de brug lag kort voor een bocht. Ik vroeg via de marifoon nog of er misschien tegemoetkomend verkeer was, maar hoorde niets terug.
En qua hoogte was de brugpassage mogelijk”, vertelt Wildenbeest . Plotseling doemde er toch een schip op dat de Drakar door de golfslag en het opstuwende water tegen de brug drukte. De – toen nog – houten stuurhut werd compleet vernield. Schadepost: 45.000 oude guldens, omgerekend ruim 20.000 euro.
Een claim bij de passerende schipper die zich niet had gemeld, had volgens Coby Doeleman geen zin. “Höhere Gewalt, heet dat dan in het Duits. Een kwestie van overmacht. Je kunt niemand aansprakelijk stellen.” De schadepost was uiteraard nog groter, want de Drakar moest meteen worden voorzien van een nieuwe aluminium stuurhut. Een investering waarmee ze tot dan toe geen rekening hadden gehouden.
De bittere ervaring zette hen ook aan tot maatregelen ter voorkoming van herhaling. Die innovatie kwam een jaar of zeven geleden voor het eerst op de markt. Het schippersechtpaar is verbaasd dat het systeem van Bridgescout sindsdien niet veel vaker wordt toegepast, zeker in Duitsland met zijn vele en vaak lagere bruggen. Daar is de infrastructuur toch minder op de binnenvaart ingericht dan in Nederland.
“Het gebruik van de Bridgescout is niet wijdverbreid. Zeker op de Duitse waterwegen vind ik zo’n systeem echt noodzakelijk, want de kans op aanvaringen is daar groter.”
Voor de kosten hoeven schippers het volgens Wildenbeest niet te laten. Afhankelijk van de uitvoering is het systeem, met meer of mindere modules, verkrijgbaar voor 8.000 tot 20.000 euro. “Ik denk trouwens dat verzekeraars wel iets zouden kunnen doen om de aanschaf van het systeem te stimuleren”, vindt Wildenbeest. Hij noemt een gezamenlijke inkoop of het geven van premiekortingen als voorbeelden. “Want door het systeem neemt ook de kans op aanvaringen met bruggen af en dat zou je in je premie mogen terugzien. Korting is altijd een middel om erover na te denken.”
De woorden van Wildenbeest zijn nog niet verstomd als terug in de auto het nieuwsbericht over de brugaanvaring in Stroobos alweer uit het radiobulletin blijkt te zijn verdwenen. Het is en blijft voor de nieuwsconsument vluchtig nieuws, maar voor de betrokken schipper niet minder dan een kleine ramp. Zeker is dat er in de nabije toekomst wel weer een volgend bericht over een nieuwe aanvaring zal komen