Bij het voorbereiden van een reis wordt de route van kade naar kade uitgestippeld. In dit verhaal vertellen schipper Martin van Laak en adviseur preventie en risicobeheer van TVM, Bas de Bruin, over hun ervaringen over een goede reisvoorbereiding en hoe hiermee het aantal schadegevallen kan worden verminderd.
Reisvoorbereiding draagt bij aan preventie
‘Menselijke fouten grondslag van ruim 80% van de ongevallen’ “Uit onze schadecijfers van 2021 en 2022 blijkt dat zo’n zeven van de tien binnenvaartschepen werden geconfronteerd met een (schade)ongeval”, aldus De Bruin. “En uit diverse studies is gebleken dat menselijke fouten aan ruim 80% van de ongevallen ten grondslag liggen.” In veel gevallen had de schipper over informatie kunnen beschikken die het ongeval had kunnen voorkomen. “Deze informatie werd echter niet geraadpleegd tijdens de voorbereiding en/of de uitvoering van de werkzaamheden”, zegt de preventieadviseur.
Verhouding tussn veel onveilige handelingen en een ongeval
Hij wijst ook naar een oude theorie, de ‘ongevalsdriehoek’, die stelt dat er een bepaalde verhouding bestaat tussen een veelvoud aan onveilige handelingen en een (bijna, klein, ernstig en dodelijk) ongeval. “Deze theorie prikkelt de gedachte dat het voorkomen van veel voorkomende kleinere incidenten of structureel gemaakte (inschattings) fouten het aantal grote ongevallen kan doen terugdringen. Dat heeft minder dodelijke ongevallen, minder letsel en minder cascoschade en verlette tijd tot gevolg.”
Schadeongevallen in scheepvaart al jarenlang hoog
Het aantal schadeongevallen in de scheepvaart en in de logistieke sector is al jarenlang hoog, en volgens De Bruin te hoog. “TVM wil dan ook samen met haar relaties de grote uitdaging aangaan om tot een veiligere beroepsvaartvloot te komen. Dat leidt ook tot behoud van betaalbare premies”, zegt De Bruin. Hij stelt dat een grondige reisvoorbereiding, al jarenlang verplicht en een goed gebruik in de zeevaart en aan boord van de binnenvaarttankers, zal bijdragen aan schadevermindering elders in de binnenvaart.
Voor binnenvaart nog geen wettelijke verplichting tot grondige reisvoorbereiding
Behoudens voor de tankvaart (dwingende richtlijnen volgend uit de OCIMF) bestaat er voor de binnenvaart wettelijk geen concrete verplichting tot een grondige reisvoorbereiding. Wel bestaat een algemeen geformuleerd artikel (BPR 1.04.
"Reisvoorbereiding kan als één van deze voorzorgsmaatregelen beschouwd worden en zou ook in de binnenvaart gemeengoed moeten zijn.”
Voorzorgsmaatregelen) waarin de schipper wordt verplicht om alle voorzorgsmaatregelen te nemen die volgens goede zeemanschap noodzakelijk zijn om te voorkomen dat het leven van personen in gevaar wordt gebracht, schade wordt veroorzaakt aan derden en dat de veiligheid of het vlotte verloop van de scheepvaart in gevaar wordt gebracht. De Bruin: “Reisvoorbereiding kan als één van deze voorzorgsmaatregelen beschouwd worden en zou derhalve ook in de binnenvaart gemeengoed moeten zijn.”
"Je kunt in de binnenvaart blijven voortborduren op eerdere reisvoorbereidingen, als die grondig zijn uitgevoerd en actueel worden gehouden.”
De Bruin geeft enkele tips als uitgangspunt voor een checklist, die vóór vertrek zouden moeten worden nagelopen. De Bruin: “Reisvoorbereiding zal in eerste instantie ongetwijfeld gaan leiden tot meer administratie, wat over het algemeen als een noodzakelijk kwaad wordt gezien. De binnenvaart heeft echter als voordeel dat er veelal over bekende trajecten wordt gevaren. Je kunt dus blijven voortborduren op eerdere reisvoorbereidingen, als die grondig zijn uitgevoerd en actueel worden gehouden.”
Checklist: 10 tips om goed voorbereid aan de reis te beginnen
Tip 1. Conditie vaartuig
Hoe is het met de conditie van het vaartuig, de stabiliteit en de uitrusting en de operationele beperkingen ervan; de toelaatbare diepgang op de vaarwegen en in havens; zijn manoeuvreerbaarheid met mogelijke beperkingen?
Tip 2. Kenmerken lading
Wat zijn de eventuele bijzondere kenmerken van de lading (vooral bij vervoer van gevaarlijke stoffen) en de wijze waarop de lading aan boord van het schip gestuwd en/of vastgezet dient te worden?
Tip 3. Bemanningsbekwaamheid
Hoe staat het met de bemanningsbekwaamheid (ervaring, gezondheid, uitrusting) om de reis te ondernemen?
Tip 4. Certificaten
Zijn alle geldige certificaten en actuele documenten met betrekking tot het schip, zijn uitrusting, bemanning, passagiers of vracht aan boord?
Tip 5. Actuele informatie
Beschikt de schipper over alle actuele informatie van het vaartraject zoals vaargeuldieptes, brughoogtes, marifoonkanalen en weerberichten.
Tip 6. Vaaraanwijzingen gedeeld
Zijn de nauwkeurige en actuele vaaraanwijzingen gedeeld met de hele bemanning?
Tip 7. Bestaande routerings- en rapportagesystemen
Is gedacht aan de bestaande routerings- en rapporteringssystemen voor schepen, de verkeersdiensten voor schepen, en maatregelen ter bescherming van het milieu?
Tip 8. Verkeersvolume
Is bekend hoe groot het verkeersvolume is tijdens de reis?
Tip 9. Haveninformatie
Is alle beschikbare haveninformatie aanwezig, inclusief informatie met betrekking tot de beschikbaarheid van regelingen en uitrusting voor noodhulp aan de wal?
Tip 10. Moderne technieken
Maak behalve van historische kennis, routine en ervaring, vuistregels enz. ook gebruik van moderne technieken. De beschikbare technieken ontwikkelen zich ontzettend snel en zijn soms nauwelijks bij te houden. Zo wordt navigatiesoftware al veel gebruikt.
Voorbeelden hiervan zijn o.a. WinGPS inland, PC-Navigo, Navigis River (Tresco), Periskal Inland en Shipping Technology. Sommige van deze aanbieders hebben eveneens additionele reisvoorbereidingsmodules ontwikkeld die actuele informatie geven over doorvaarthoogtes, VHF kanalen, etc. In tegenstelling tot de navigatiesoftware worden deze modules nog niet heel veel gebruikt.
