De vertegenwoordiger van de scheepsverzekeraar die een binnenvaartschipper het meeste ziet, is de expert. Bij schade, maar steeds vaker ook voor preventie. Rob Jans bespreekt een ondergeschoven kindje: de flexibele koppeling.
De vertegenwoordiger van de scheepsverzekeraar die een binnenvaartschipper het meeste ziet, is de expert. Bij schade, maar steeds vaker ook voor preventie. In de TVM Scheepvaart van oktober 2019 bespreekt Rob Jans een ondergeschoven kindje: de flexibele koppeling.
Zeker een paar keer per jaar treft TVM-expert Rob Jans een schade aan die is ontstaan aan de flexibele koppeling, het rubber tussen de hoofdmotor en de tandwielkast. “En heel vaak is die schade het gevolg van gemakzucht of onwetendheid. Het is typisch zo’n ondergeschoven kindje.”
De flexibele koppeling is er in diverse soorten en maten en heeft vooral als doel om de klappen op te vangen die voortkomen uit de schroef(as). Door de aanwezigheid van die koppeling wordt in zo’n geval grotere schade voorkomen. Verder corrigeert de flexibele koppeling kleine misalignments, die ontstaan tussen de hoofdmotor en de tandwielkast. Een belangrijk onderdeel dus, maar wel één dat lang niet altijd de ‘liefde en aandacht’ krijgt die nodig is, aldus Jans. “Als je in een machinekamer komt, zie je dat de schipper van zijn schip houdt. De motor staat er meestal mooi gepoetst bij en krijgt alle aandacht en onderhoud, maar voor de flexibele koppeling is geen aandacht. Die zit uit het zicht onder een beschermkap, dus klaar.”
En dat terwijl periodiek monitoren van het rubber van groot belang is. “Het verschilt per type, maar grof gezegd gaat een flexibele koppeling zo’n 30.000 draaiuren of tien jaar mee”, aldus Jans. “Maar onderweg gebeuren dingen en die moet je in de gaten houden. Bijvoorbeeld als de schroef een klap maakt met een stuk drijfhout bolt het rubber wat op. Of er komen scheurtjes in. Of het rubber droogt sneller uit, doordat de machinekamer warm is en niet goed geventileerd kan worden. Dat zijn allemaal signalen die je mee moet nemen bij de controle en die wellicht aanleiding geven de flexibele koppeling te vervangen. Hij moet namelijk gewoon altijd in goede conditie zijn. Dus je kunt niet wachten tot tien jaar om zijn of je 30.000 draaiuren hebt gemaakt, voor je er eens naar gaat kijken.”
Jans adviseert de schippers om zelf regelmatig de kap er af ter halen en te checken hoe de flexibele koppeling er voor staat. “Verder zeg ik: als je een motorenrevisie laat doen, of een bovenrevisie, laat de reparateur er dan zeker naar kijken en vraag een rapportje op. Dan kun je jezelf ook niets verwijten als het toch fout gaat.”
Gaat het fout met de flexibele koppeling dan ligt een schip op een ongewenst moment zomaar een paar dagen stil. Enerzijds omdat door de grote verscheidenheid aan koppelingen niet alle onderdelen op voorraad zijn en soms zelfs onderdelen uit de Verenigde Staten moeten komen, anderzijds omdat het vervangen een arbeidsintensieve klus is.
“Een nieuwe flexibele koppeling kost aan materiaal al tussen de 3.000 en 8.000 euro en daar komt de arbeid nog bij. Als je dat combineert met een revisie, voorkom je je omzetderving. Wij snappen best wel dat schippers in mindere tijden denken: het zit onder een kap, we zien wel waar het schip strandt. Dan nemen ze de gok. Maar áls het schip strandt, letterlijk dus, zijn ze de sigaar. Langere tijd stilliggen voor het wachten op het juiste materiaal kan dan wel eens noodzakelijk zijn.”
Soms begeeft de flexibele koppeling het ook volledig buiten de macht om van de schipper. Jans: “Als je een boomstam in je schroef krijgt en je hebt je flexibele koppeling goed gemonitord, dan kan je natuurlijk geen enkel verwijt worden gemaakt. De expert zal dan de schade opnemen, maar houdt daarbij rekening met het vruchtgebruik van de beschadigde flexibele koppeling, omdat je dan immers weer beschikt over een volledig nieuwe.
En voor wie op België vaart heb ik nog een belangrijke tip. Krijg je daar een boomstam of ander object in je schroef, ga dan onmiddellijk naar de kant en neem contact op met de autoriteiten. Waar Rijkswaterstaat in Nederland zegt: ‘Dan had je zelf maar op moeten letten, want wij kunnen niet altijd onze vaarwegen in de gaten houden’, zeggen de Belgen: ‘Wij zijn aansprakelijk voor de troep in onze vaarwegen, dus als er daardoor schade ontstaat, nemen wij de gevolgen voor lief’. In België bestaat dus de mogelijkheid om de schade te verhalen, inclusief het tijdverlet voor de reparatie.”
