Odyssey Hackathon: brug naar de toekomst

Voor de 21e eeuw zijn fundamentele innovaties nodig op vrijwel alle terreinen in de samenleving, zoals energie en logistiek. Met een appje of een nieuw programmaatje op de computer komen we er niet. Rutger van Zuidam (36) is de aanjager van zulke vernieuwingen, via zijn Odyssey Hackathon in Groningen.

De kansen op het herscheppen van de samenleving in de 21e eeuw zijn eindeloos, als je luistert naar een uur durend hoorcollege van Rutger van Zuidam. Hij is visionair en filosoof tegelijk, zowel ondernemer als consument en zowel wetenschapper als leerling. Hij denkt na over zowel het herschikken van retoursystemen voor trolleys en andere emballage als over een toekomst zonder fossiele brandstoffen. Van Zuidam vindt dat in de nieuwe eeuw te weinig fundamentele innovatie tot stand is gebracht. Als je doet wat je deed, krijg je immers wat je had. Ergens midden in zijn betoog menen we zijn optimistische, vooruitstrevende levensmotto te horen:

“Wie kansen ziet, bouwt een brug. Wie bedreigingen ziet, bouwt een muur.”

Aanleiding tot het gesprek is de vierde Odyssey Hackathon in Groningen, een wetenschappelijke snelkookpan waar in flink tempo wordt samengewerkt aan het oplossen van actuele vraagstukken. Niks jarenlange studies, onderzoek en evaluaties, maar in sneltreinvaart de contouren bedenken waarlangs de zaak fundamenteel anders kan worden aangepakt. Tempo is van ondergeschikt belang, creatieve ideeën kunnen later worden uitgewerkt. Initiatiefnemer Van Zuidam noemt zichzelf in dat verband een samenwerkingsontwikkelaar. Groningen is sinds de eerste Hackathon in 2017 het epicentrum van deze vernieuwingsdrang. Dankzij de deelname van de universiteit, hogeschool, de drie noordelijke provincies, diverse overheidsorganisaties zoals het Ministerie van Binnenlandse Zaken, Kadaster, de AFM en De Nederlandsche Bank en vele bedrijven (waaronder naast TVM onder meer ook KLM, Vattenfall, Engie, VM Ware en Deloitte) is binnen enkele jaren een almaar groeiende groep van actieve geesten ontstaan. Er wordt van 2 tot en met 6 april gerekend op 2000 deelnemers uit zeker 30 landen. Alle deelnemers gaan eerst door een zorgvuldig selectieproces.

Hoe krijg je zo veel kennis bij elkaar en waarom willen mensen die met elkaar delen?

Van Zuidam: “Omdat de vraagstukken die voorliggen voortkomen uit de samenleving met meerdere stakeholders op een breed terrein. Het is niet de onderzoeksvraag vanuit één bedrijf, maar vanuit de gemeenschap. We zoeken naar een overkoepelend idee voor een hele sector dat iedereen kan gebruiken. Niet om te concurreren dus, maar om nieuwe ruimte te creëren voor groeipotentie. Daarom zijn we ook blij met de naam Odyssey: het is een reis, een ontdekkingsreis naar de toekomst.’’

Wie zijn die knappe koppen die meedoen?

Van Zuidam: “De deelnemers zijn gemiddeld 35 jaar, het is een mooie mix van jong en oud. Beiden hebben elkaar ook nodig. Zowel de fresh eyes, de onbevangen blik op vraagstukken, als de ervaren mensen met bagage zijn nodig voor de oplossing. Alle deelnemer realiseren zich: ik weet uiteindelijk meer niet dan wel, dus men zoekt al gauw de verbinding met elkaar. Dan maakt leeftijd niet uit, maar hoe je elkaar kunt helpen met nieuwe inzichten wel.”

Wat zijn de grote vraagstukken die aan de orde komen?

“Het draait om zaken zoals energie, veiligheid, logistiek, zorg, publieke dienstverlening, en vermindering van CO2 en plastic afval. Bijvoorbeeld de vraag hoe we de consument kunnen betrekken bij het verminderen van CO2 -uitstoot en hoe we goed gedrag terugzien in de portemonnee. In de winkels liggen heerlijke groene asperges uit Peru en blauwe besjes uit Chili. Maar als je naar de prijs kijkt, zie je dat de ‘CO2 -schade’ daarin niet is meegerekend. Bedrijven moeten die wel betalen, consumenten niet. Hoe kunnen consumenten dan hun gedrag aanpassen als je er niets van voelt? Mensen gaan denk ik pas echt dingen anders Voor de 21e eeuw zijn fundamentele innovaties nodig op vrijwel alle terreinen in de samenleving, zoals energie en logistiek. Met een appje of een nieuw programmaatje op de computer komen we er niet. Rutger van Zuidam (36) is de aanjager van zulke vernieuwingen, via zijn Odyssey Hackathon in Groningen.

Welk probleem in het logistieke proces moet er worden opgelost tijdens de Odyssey Hackathon?

“We richten ons vooral op de emballage en de rol daarvan in het economisch verkeer. Gek genoeg wordt emballage onvoldoende als een economisch goed gezien, terwijl de kratten en trolleys soms kostbaarder zijn dan de goederen zelf. Tegelijkertijd vind ik het indrukwekkend hoe enorm slim de logistieke bedrijven te werk. Daar zitten kansen en TVM zit in de unieke positie om allerlei partijen bij elkaar te brengen. Daaruit kunnen in Europees verband online gestandaardiseerde emballagesystemen ontstaan. Dan loopt het proces via het internet en kan iedereen ervan gebruik maken, net als bij een protocol als e-mail. Dan weten vervoerders veel beter waar hun emballage blijft en wie het in handen heeft. Zo raakt er minder zoek, en kan er meer worden gerepareerd en hergebruikt.”

Is de informatietechnologie de beste weg naar het oplossen van problemen in de samenleving?

“Dat besprak ik onlangs ook met studenten informatica. Tijdens mijn studie bedrijfskundige informatica leerden wij dat het om de mens gaat. Daarna volgt het proces en daarna kijk je naar hoe dat proces kan worden ondersteund met technologie. Dat is niet makkelijk, want als we kijken naar de mens dan is ons gedrag bepalend voor het ontstaan én oplossen voor problemen. Dat is soms best ongemakkelijk. Immers, als je doet wat je deed, kreeg je wat je had. IT is een krachtig hulpmiddel om grootschalige samenwerkingsverbanden te faciliteren. Je concurreert niet op basis van de bestaande markt, maar vanuit samenwerking creëer je een nieuwe markt. Met ruimte voor structurele economische groei. En daarom vind ik het zo gaaf om met onze partners ieder jaar weer een Odyssey te doen.”

Wat zijn die nieuwe verdienmogelijkheden?

“Die zitten bijvoorbeeld in de energietransformatie. In Zweden wordt al fossielvrij staal gepubliceerd. Het is prettig als je met elkaar een beeld kunt schetsen van waar het heen gaat met de wereld, zoals we op onze Hackathon proberen te doen. Want het verzinnen van een nieuw techniekje, dat werkt niet meer.”

Wil het bedrijfsleven de kennis wel delen?

“Ja, dat besef wordt steeds groter. De behoefte vraagt om meer samenwerking in het bedrijfsleven, ook tussen concurrenten. Daarmee bedoel ik natuurlijk geen kartel, maar de noodzaak om gezamenlijk problemen in alle openheid op te lossen. Slimme openheid loont. Een bedrijf als Tesla heeft onlangs juist alle patenten opengegooid. Daarmee zet je de poort open naar onbegrensde creativiteit. Je kunt veel meer business genereren als je zo veel mogelijk mensen in staat stelt om jouw kennis en modellen te gebruiken. Kijk maar de Apple Store en die van Android; daarmee zijn juist nieuwe markten ontstaan.’’

Wat gaat er de komende decennia veranderen?

Van Zuidam pakt er een cartoon bij, waarin de samenleving getekend staat als bomen die in oude grond wortelen. Daarnaast komt een jonge boom op met tal van nieuwe loten en scheuten. “Aan die oude boom zijn steeds meer takjes bijgemaakt, zoals DigiD. De banken draaien hun systemen nog steeds op technologie uit de jaren 90, een heel oude tak dus. Maar die boom is topzwaar en staat flink te schudden. A massive shaking of trees, zouden we kunnen zeggen. Dus moeten we naar beneden en die nieuwe boom laten wortelen in nieuwe grond. Eentje waarin de principes van de 21e eeuw kunnen gedijen, heel andere principes dan die uit de vorige eeuw. De Odyssey Hackathon zal de ideeën aanleveren voor de snelle groei van die nieuwe boom.”

105 internationale teams met de knapste koppen van universiteiten, overheden, wetenschap en bedrijfsleven komen van 13 tot en met 15 november in Groningen bijeen voor de vierde Odyssey Hackathon. Het woord Hackathon is onlangs opgenomen in de nieuwe woordenlijst van Van Dale en is een samenvoeging van de woorden hacken en marathon. Bedoeling is dat de deelnemers onder grote tijdsdruk samenwerken met computerprogrammeurs, ontwerpers, wetenschappers en deskundigen zoals juristen en accountants voor de juiste wettelijke kaders, om zo softwareoplossingen te vinden voor complexe problemen. De 2000 deelnemers moeten de slimste en beste oplossingen zien te vinden voor eigentijdse uitdagingen op het terrein van energie, infrastructuur, logistiek, veiligheid, gezondheidszorg en digitale beveiliging. Sinds de eerste Odyssey Hackathon zijn al meer dan 230 prototypes gerealiseerd voor het oplossen van de uitdagingen aangedragen door meer dan 40 partners. Voor de teams is een prijzenpot van in totaal 200.000 euro beschikbaar. Meer informatie: www.odyssey.org/odyssey-hackathon-2020