Januari 2019
Aan de muur van zijn werkkamer met uitzicht op het Binnenhof hangt een grote canvas poster met alle verkeersknelpunten van Nederland. Het is een van de topprioriteiten van de VVD, en dus ook van Tweede Kamerlid Remco Dijkstra, om de filedruk in het land te verminderen en daarmee de BV Nederland verder vooruit te helpen.
Minder zichtbaar in zijn interieur, maar net zo belangrijk, is de aanstaande Brexit. Oftewel, het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, met alle gevolgen van dien.Over circa zestig dagen is het zover. Althans, zoals het er nu uitziet. Maar nog altijd bestaan er legio vragen.
Ook bij Remco Dijkstra (46), die zich bij de grootste coalitiepartij bezighoudt met verkeer en vervoer over weg en water plus luchtvaart. Zijn advies? “Bereid je voor op het ergste, op een worst-case scenario. Dan kan het alleen maar meevallen...”
Heb je al enig gevoel bij de Brexit?
Dijkstra: “Vooral een onbestemd gevoel, om eerlijk te zijn. Het is bijna zover, zo lijkt het. Ieder uur verandert het. Dat maakt het allemaal wel heel spannend. Uiteindelijk wil je een deal die Nederland zo min mogelijk economische schade oplevert, maar dat is lastig. Onze banden met het Verenigd Koninkrijk zijn innig. Dagelijks rijden er ruim 500 vrachtwagens naar Groot-Brittannië. Als je kijkt naar bedragen, goederen en mensen die heen en weer gaan, dat is gigantisch. Wij verhandelen op jaarbasis 45 miljard euro met elkaar. En dat gaat allemaal over weg en water of door de lucht. Het Verenigd Koninkrijk is daarmee na Duitsland onze tweede handelspartner. Dus het mag duidelijk zijn dat de Brexit een enorme economische impact op ons zal hebben.”
Nadelige gevolgen
Vanuit het kabinet bestaat er een Task Force Brexit, met daarin een leidende rol voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat van VVD-minister Cora van Nieuwenhuizen. De Task Force probeert de nadelige gevolgen van een Brexit voor de Nederlandse economie zoveel mogelijk te beperken.
Dijkstra: “Er is een aantal maatregelen dat je sowieso moet nemen om op cruciale plekken, bijvoorbeeld in de havens of op Schiphol, de wachttijden te verminderen en controles goed uit te voeren. Er worden 900 douaniers geworven. Een aantal wordt reeds ingewerkt, maar ze zullen niet allemaal klaar zijn als het straks 29 maart is en de Brexit is daadwerkelijk een feit. Maar de bovenliggende vraag is nog steeds: hoe ziet de deal er straks uit? Of krijgen we echt een harde Brexit en heb je de poppen dan echt aan het dansen met wachttijden die flink kunnen oplopen?”
“Op Schiphol passeren jaarlijks vijf tot zes miljoen Britse passagiers. Zeventien procent van de passagiers van KLM komt uit Groot-Brittannië. Dagelijks komen er zestig vluchten binnen. Dus we moeten bij de douanes een andere passagiersstroom gaan organiseren. De wachttijden gaan naar verwachting oplopen met tussen de vijftig minuten en twee uur. En ook alle formaliteiten rond de containers op de vrachtwagens die vanuit Hoek van Holland, Rotterdam of Vlissingen vertrekken gaan problemen geven.”
Geen ruimte
“Over die wachttijden gesproken... Als ik de Rotterdamse haven als voorbeeld neem: waar moeten we die trucks in de tussentijd laten die voor de Brexit nog gewoon door konden rijden? Daar heb je een aantal voetbalvelden voor nodig. Die ruimte is er niet eens. En ze moeten ook allemaal nog eens gecontroleerd worden.”
Er worden veel voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd, onder andere vanuit de overheid. En vaak vallen woorden als ‘chaotisch’ of ‘catastrofaal’. Wordt het echt zo erg?
“We zijn zo ongeveer het best voorbereide land in Europa. Althans, dat gevoel heb ik wel. We trekken in dat verband veel samen op met de Belgen. Maar nog even terug naar die 45 miljard euro die we verhandelen met de Britten... Als je daar een paar procent op inlevert, dan is de economische schade al groot. Immers, je hebt het over enorme bedragen.”
“Maar bij een harde Brexit wordt het allemaal nog een tikkie erger. Alle afspraken en verdragen vervallen dan, waardoor je zou moeten terugvallen op afspraken uit de jaren tachtig of nog eerder. Op dit moment wordt er van en naar Groot-Brittannië nog gereden onder een licentie voor vrij vrachtverkeer in Europa. Die licenties zijn bij een harde Brexit niet meer geldig. Vervoerders moeten dan teruggrijpen op een transportprotocol uit 1953 van de Conferentie van Europese Ministers van Transport, dat ontzettend veel beperkingen met zich meebrengt. Zeker ook als je kijkt naar de enorme volumes waar we het over hebben in relatie tot een beperkt aantal te vergeven vergunningen. Ten tijde van dat protocol was alles nog lang niet zo efficiënt geregeld als nu. De wereld is sindsdien enorm veranderd.”
Je hoort overal veel doemscenario’s, maar biedt een Brexit ook kansen aan ondernemers? Bijvoorbeeld als je straks beter voorbereid bent dan andere bedrijven uit binnen- en buitenland?
“Dat is wat we stiekem hopen natuurlijk. We willen in Nederland dusdanig voorbereid zijn dat we zo min mogelijk schade lijden. En als de schade elders groter is, dan zou het zo kunnen zijn dat je daarvan kunt profiteren, bijvoorbeeld door meer handelsvolume. Maar per saldo is het alleen maar negatief, vrees ik. Ook omdat wij het straks waarschijnlijk beter voor elkaar hebben dan de Britten. Maar daar heb je wel mee te maken als je met je spullen aankomt in Dover of Hull. Dan krijg je alle ellende daar alsnog.”
Hele keten
“Het gaat bij de Brexit wel om de hele keten waarin de zaken goed op orde moeten zijn. Ik zeg: ‘Laten wij de poort naar Europa zijn vanuit het Verenigd Koninkrijk’. Maar het blijft zo dat er door een Brexit uiteindelijk alleen maar verliezers zijn.”
En dan heb je nog eens de gevolgen van de Brexit op de langere termijn.
“Exact. Ik ben ook benieuwd hoe dat zich allemaal verder gaat ontwikkelen. Want de onzekerheid rondom de Brexit betekent wel een duidelijk signaal naar alle mensen die nu nog steeds verkondigen: ‘Je bent beter af zonder Europa’. Ook in de Tweede Kamer hebben we partijen die willen dat Nederland uit de EU stapt. Echter, we moeten met ons allen vooral niet vergeten dat Europa ons heel veel voorspoed heeft gebracht. En we gaan nu de effecten zien wat er allemaal gebeurt als het misgaat en wat dat betekent voor het leven van alledag. De zorgverzekering, het onderwijs, de gezondheidszorg, het raakt alles en iedereen. Heel concreet: in Engeland uitgegeven rijbewijzen zijn zometeen in Nederland ongeldig. Het is niet voor niets dat we vanuit zeven ministeries met de Brexit bezig zijn.”
Onze bondgenoten
“Iets anders is dat ook de rollen binnen Europa veranderen door het vertrek van het Verenigd Koninkrijk. De Britten waren toch altijd een beetje onze strategische bondgenoten. Theresa May kwam vorige maand, toen ze op pad ging voor een betere deal, toch als eerste langs bij Mark Rutte in het Catshuis. Dat is niet voor niets. Wij, Nederlanders, zijn de dealmakers. Zeker vanuit Benelux-perspectief zijn wij het vaak die een vuist kunnen maken tegen de Duits-Franse as. De rol van de machtsblokken Duitsland en Frankrijk binnen Europa wordt door de Brexit straks nog groter.”
Terug naar het nu...
“Als overheid is het cruciaal dat we nú onze rol pakken en meerdere scenario’s klaar hebben liggen. Er ligt al een noodwet klaar. De minister moet in geval van nood straks wel kunnen ingrijpen. Bureaucratie mag niet leidend zijn als er straks in de praktijk allerlei problemen ontstaan door de Brexit. Daar voorziet deze noodwet in. Het regelt dat bevoegdheden van de Tweede Kamer deels overgedragen worden aan minister Stef Blok zodat hij kan ingrijpen en zaken kan oplossen als de situatie daar om vraagt.”
Kleven er dan helemaal geen positieve gevolgen aan een Brexit?
“Geloof me, ik ben van huis uit een optimist. Die instelling brengt je ver en voorkomt dat je de last van de wereld op je schouders voelt. Maar positieve gevolgen? Ik zie ze niet. Misschien worden op de langere termijn sommige Britten blij. Want als het pond daalt, kan men weer meer exporteren. Tegelijkertijd, als hun economie instort en mensen raken hun banen kwijt, schieten zij er niets mee op. En wij ook niet, want wij zien onze op één na belangrijkste afzetmarkt in verval raken.”
Nieuw referendum
“Er wonen in het Verenigd Koninkrijk zo’n 64 miljoen mensen. Maar ik denk dat velen van hen ook wel geschrokken zijn van de uitslag van de stembusgang over de Brexit. Je hebt ook altijd te maken met anti-stemmers. Met mensen die tegen de zittende regering zijn en dus tegen stemmen. Wij zijn als VVD ook tegen het referendum, omdat zaken soms zo complex zijn. Je kunt mensen om hun mening vragen, dat is altijd goed, maar mensen kunnen niet altijd alle gevolgen overzien. Ik denk dat er best veel mensen in Engeland rondlopen die zich nu realiseren dat een Brexit toch anders is dan men zich ten tijde van het referendum had voorgesteld. De chaos in de Britse politiek zegt wat dat betreft ook veel. De beste optie voor het Verenigd Koninkrijk is in mijn ogen nog altijd een nieuw referendum met een ‘Stay’ als uitkomst.”
Die kans is er in theorie nog steeds, evenals uitstel van de Brexit. Maar als de Brexit gewoon doorgaat volgens de aanvankelijke planning, mogelijk zelfs zonder deal, wat staat ons op 30 maart dan allemaal te wachten? Dat is immers dag 1 van de Brexit…
“Nu je de vraag zo stelt, moet ik gelijk denken aan de millenniumbug waar iedereen bang voor was in de aanloop naar de jaarwisseling van 1999 naar 2000. Vooraf wist niemand wat er ging gebeuren. Uiteindelijk bleken de gevolgen redelijk mee te vallen. Ook nu moeten we gewoon blijven ademen, maar heel veel dingen zullen wel vervallen of veranderen en daar moet je tijdig alternatieven voor verzinnen.”
Andere markten
“Nederlandse ondernemers zijn over het algemeen heel inventief. Ik kom zelf uit de Betuwe, waar veel appel- en perentelers zitten. Eerder, ten tijde van de Russische boycot, slaagden zij er binnen no-time in om andere markten te vinden. Daar moeten we nu ook een beetje vertrouwen in hebben. En wij moeten ervoor zorgen dat wij bedrijven en ondernemers maximaal faciliteren en geen bureaucratische belemmeringen opwerpen. Verder hebben we de zogenoemde Brexit-voucher, waarmee bedrijven subsidie kunnen krijgen voor advies over alternatieve markten en de gevolgen van de Brexit. Daar wordt nog weinig gebruik van gemaakt. Logisch misschien, maar op hun beurt hebben ondernemers nadrukkelijk een eigen verantwoordelijkheid om zich zo goed mogelijk voor te bereiden.”
“Ik realiseer me heel goed dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan. Juist omdat er nog zoveel vragen zijn. Want moet je als ondernemer nu mensen aannemen om je voor te bereiden op de Brexit of investeren in dure IT-systemen? Als het achteraf allemaal niet nodig zou blijken, is dat weggegooid geld.”
Tenslotte, wat is uw advies dan richting ondernemers?
“Kijk in welke mate je afhankelijk bent van goederen en diensten van en naar het Verenigd Koninkrijk. En ga uit van een worst-case scenario. Hoeveel schade zou de Brexit je kunnen opleveren? En kijk naar alternatieven. Uiteindelijk is het de verantwoordelijkheid van de ondernemer zelf hoe hij ermee omgaat. Echter, hoe beter hij zich erop voorbereidt, hoe verder het hem brengt. Als je uitgaat van het worst-case scenario kan het uiteindelijk alleen maar meevallen.''
De gevolgen voor uw verzekeringen
De onduidelijkheid over de Brexit duurt nog even voort, nu de voorgestelde deal van premier May in het Britse Lagerhuis werd weggestemd. Zeker blijft wel dat een Brexit, in welke vorm dan ook, de Nederlandse transportbedrijven zal raken die op Groot-Brittannië rijden. Wat de gevolgen exact zullen zijn, is nog even afwachten en vooral ook afhankelijk van hoe de Brexit er uiteindelijk uit komt te zien.
Bij TVM volgen wij de ontwikkelingen vanzelfsprekend nauwlettend. Graag leggen wij aan de hand van twee voorbeelden uit welke gevolgen de Brexit mogelijk gaat hebben voor uw verzekeringen.
Engelse motorrijtuigen: TVM kan momenteel in Groot-Brittannië als verzekeraar zaken doen. Het vooruitzicht is dat wij dit straks – in het geval van een Brexit dus - niet meer mogen. Concreet wil dat zeggen dat wij dan op enig moment moeten stoppen met het verzekeren van het cascorisico’s van in Groot-Brittannië gekentekende vrachtauto’s. In dat geval zullen wij uiteraard onze klanten tijdig informeren, zodat zij in Groot-Brittannië zelf een verzekering kunnen afsluiten. Als er uiteindelijk toch geen Brexit komt, hetgeen ook nog altijd tot de mogelijkheden lijkt te behoren, dan verandert er niks aan uw verzekeringen.
Groene kaart meenemen: voor degene die met zijn Nederlandse vrachtauto naar Groot-Brittannië gaat, zal er in het geval van een Brexit met de verzekering voor Wettelijke Aansprakelijkheid niet veel veranderen. Het dekkingsgebied van deze verzekering is nu inclusief Groot-Brittannië. Echter, wij adviseren wel om in geval van een reis naar Groot-Brittannië ná de Brexit altijd de groene kaart mee te nemen. En als er sprake is van een gekentekende aanhanger en oplegger om ook hiervoor een groene kaart mee te nemen. Dit is een voorzorgsmaatregel om problemen bij de grens of in geval van schade te voorkomen.
Dit interview met Tweede Kamerlid Remco Dijkstra over de Brexit is verschenen in TVM Actueel van januari 2019.
