We zijn inmiddels gewend geraakt aan drones boven ons hoofd. Maar hoe zit dat onder water? Expertisebureau Prevent Survey had twee jaar geleden de primeur in ons land. Sindsdien wordt bij het vaststellen van schade aan schepen dankbaar gebruikgemaakt van een revolutionaire uitvinding van nog geen 25 kilo.
Pascal van Weelden, zoon van binnenvaartschippers, herinnert zich nog haar- scherp de dag dat zijn ouders vanwege een motorprobleem een schade-expert aan boord lieten komen. “Ik was net bezig met de opleiding scheepsbouwkunde aan de Hogeschool van Rotterdam. Dus ik keek even mee om te kijken wat het precies inhield. Je zou kunnen zeggen dat mijn ogen open zijn gegaan op die dag. Het is sindsdien in mijn gedachten blijven zitten.” Toen hij een stageplek zocht, wist hij meteen waar hij moest zijn. Uiteindelijk legde hij hiermee de kiem voor de toekomst. Nu is Van Weelden (45) alweer twintig jaar actief als scheepsexpert. In augustus 2016 richtte hij samen met Leo van Houwelingen in Dordrecht Prevent Survey op. Het bedrijf bestaat uit vijf specialisten.
Hij had ook in de voetsporen van zijn ouders kunnen treden. “Maar het varen an sich, met hele dagen doorbrengen in de stuurhut, vond ik redelijk eentonig. Ik zocht wat meer afwisseling. Eigenlijk is dat met alles zo. Als ik drie dagen hetzelfde doe, is het wel weer mooi geweest. Het werk bij een tekenbureau vond ik in de kern leuk, maar ik zat, zwart-wit gesteld, vooral lijntjes te trekken. Ik was te weinig buiten. En net toen ik aan iets anders begon te denken, kwam dit op mijn pad. Ik zag een vacature en ben expert geworden.”
Naast zijn bureau, op een stalen trolley, ligt het kroonjuweel van Prevent Survey uitgestald. Er hangen nog enkele sliertjes zeewier aan en de rubberen stootranden vertonen wat gebruikssporen. Maar verder is het een ogenschijnlijk onverwoestbare onderwaterdrone. De maten: ongeveer 80 centimeter lang, 55 centimeter breed en 25 centimeter hoog. Uitgerust met zes kleine propellers. Twee accu’s hangen er als mini-torpedo’s onder. Afhankelijk van de watertemperatuur gaan die anderhalf uur mee en dan wordt er nog een extra set achter de hand gehouden: het is ruim voldoende om tot een uitgebreide rapportage te kunnen komen.
Behalve de afstandsbediening zit er als extra accessoire een grijparm bij. Die wordt minder frequent gebruikt “Daar kun je iets mee vastpakken, maar losdraaien is te ingewikkeld”, zegt Van Weelden. De kabel die de drone begeleidt is 300 meter lang en hoeft nooit ver uitgerold te worden. “In de Amsterdamse haven zaten we een keer op vijftien, zestien meter. In Rotterdam kom je misschien tot vijfentwintig meter. Veel dieper gaat het in Nederland niet.”
Met een beetje fantasie zou je het apparaat – ontwikkeld door het Canadese bedrijf Deep Trekker – kunnen omschrijven als een gadget van Q uit een James Bond-film: een soort duikboot in pocketformaat die geruisloos door het water scheert. Het is op dit moment de meest innovatieve manier om relatief goedkope inspecties onder water uit te voeren. Van Weelden noemt het een doorbraak.
“Als je duikers nodig hebt, komen ze gemiddeld met drie man in een grote bus voorrijden. Vaak staat er nog een reserveduiker paraat. Er is een contactpersoon bij, soms nog een assistent. Dat loopt best in de papieren. Voor een inspectie die maar een uurtje hoeft te duren ben je zo duizend tot vijftienhonderd euro kwijt. Wij komen met z’n tweeën en een drone die zowel snel als accuraat is. En overal wel te gebruiken. Misschien zijn wij op sommige punten een concurrent van de duikbedrijven, hoewel ik het idee heb dat die jongens het al druk genoeg hebben. Aan de andere kant houden duikers altijd één voordeel: als er een stuk touw in een schroef zit, heeft hij twee handen en gereedschap om die schroef weer vrij te maken. Wij hebben onder water alleen ogen.”
De onderwaterdrone beschikt niet alleen over een camera, óók over een sonar. En die toevoeging is cruciaal. Van Weelden:
“Prut of troebel water: het maakt allemaal niet uit. De sonar kijkt bij wijze van spreken door chocolademelk heen.”
Het jonge bedrijf trekt er veel bekijks mee. Bij het bedrijfspand aan de Schuttevaerkade kregen scholieren van De Kinderkrant zelf een keer de kans de drone via joysticks te besturen. Gebiologeerd keken ze toe hoe de machine onder water verdween. Daarna konden ze op een laptop het vervolg van de tocht volgen. Een meisje van tien vond het “net een schildpad met lampjes”.
De brandweer in Dordrecht werkt inmiddels ook met een soortgelijke onderwaterdrone. “Maar in het expertisevak zijn wij nog de enige”, zegt Van Weelden. “Wij kunnen op de moeilijkste plekken komen: tegen de oever aan, bij de bodem, vlak onder die schepen. Los van de schadegevallen begeleiden we ook schippers bij de aan- en verkoop. Soms is een schip een jaar eerder nog naar de werf geweest en vinden ze het te duur of te ingewikkeld om het dan nog een tweede keer droog te zetten. Dus dan varen wij er even onderdoor, bekijken we de slijtplekken, de boegschroef, het roer. Er hoeft niet altijd sprake van schade te zijn als er iets geraakt is; dan gaat het puur om een vaststelling. Zeker die sonar is ongelooflijk nauwkeurig. Daar haal je soms dingen uit... En wanneer een schip daarna naar de werf moet, willen we er ook altijd nog even zelf kijken. Puur ter lering, om te checken of het inderdaad overeenkomt met wat wij op het scherm hebben uitgelezen.”
Drie jaar geleden werd een voorloper van de huidige drone nog afgetest. Daar zat geen sonar op en de positiebepaling onderwater haperde. “Die was veel te slordig”, zegt Van Weelden. “Kort daarna kwam dit model op de markt. Een stuk groter en zwaarder, maar ook tien keer beter. Wij kunnen hier heel goed mee uit de voeten. Het is echt een handig apparaat, hij kan heel makkelijk op en neer bewegen. Bij inspecties van bijvoorbeeld damwanden gebruiken ze de drone puur om naar beneden te kijken, naar dingen die op de bodem liggen. Wij gaan er juist mee omlaag en kijken omhoog naar een schip waar mogelijk schade aan zit.”
Prevent Survey is een merknaam van drie bedrijven die diensten leveren voor de zeevaart en binnenvaart: Prevent Inspection, Tow Service en Prevent Survey. Van Weelden: “Wij verrichten veel inspectiewerkzaamheden, ik ben hoofdzakelijk bezig met de certificering van schepen. Onder meer de staat van grote pontons die worden verhuurd brengen we vooraf in kaart. Als ze terugkomen moet het opnieuw bekeken worden. Dan is het ‘zoek de verschillen’, om het oneerbiedig te zeggen. Taxaties doen we eveneens met grote regelmaat. Schades zijn dus niet de hoofdmoot bij ons, ik schat dat aandeel op ongeveer twintig procent.
We hebben inmiddels ook een luchtdrone aangeschaft met een korf eromheen, zodat we in tanks kunnen vliegen en hij een kleine touché kan hebben. Maar de onderwaterdrone blijft voorlopig iets unieks waar we, door de bank genomen, wekelijks gebruik van maken. Door die frequentie hebben we de investering er inmiddels uit. Je moet je een beetje onderscheiden in het vak en daar slagen we op deze manier goed in. Met deze techniek maken wij het onzichtbare zichtbaar.”