Nog maar een handjevol schepen in de binnenvaartvloot waagt de stap naar zonnepanelen op de luiken. De energie- en kostenbesparing kan snel worden terugverdiend, mede dankzij subsidies. Schipper Wouter Smitsman aarzelde net als zijn collega’s lang, maar is na een warme zomer helemaal om. “Afhankelijk van de gasolieprijs verdien je ze in drie jaar terug.”
De bonuszomer van 2023, vallend in de warme maand september, tovert een grote glimlach op het gezicht van schipper Wouter Smitsman. De 48 zonnepanelen op vier luiken van zijn Dependant jagen de acht accu’s lekker vol en dat nu al maanden achtereen. De generator blijft ’s nachts uit, walstroom is niet meer nodig. De airconditioning in de stuurhut draait kosteloos dankzij de zonnestralen. Het is ’s nachts heerlijk stil aan boord zonder die draaiende dieselgenerator.
Er zijn in de voorbije zomer weken voorbijgegaan zonder dat de generator hoefde te worden aangesproken. Sterker nog, soms scheen de zon zo fel dat zijn accu’s volledig volliepen en er stroom werd opgewekt waarmee hij niets kon aanvangen. Hij rekent voor dat hij sinds de ingebruikneming van de Solarluiken in juni dit jaar in drie maanden al zo’n zeven kuub gasolie heeft bespaard. Dat is met de marktprijs op het moment van schrijven – circa 600 euro – al 4200 euro verdiend.
“Dat tikt nog eens extra aan als je voor een kuub gasolie 1200 euro moet betalen, wat nog niet eens zo gek lang geleden een normale marktprijs was”, verduidelijkt hij.
Tevreden kijkt hij naar de luiken met zonnepanelen, die voor hem aan het werk zijn in de haven bij de logistieke grondstoffenhandel De Beijer in Dodewaard. In de septemberzon wordt 2000 ton split uit het ruim van de Dependant gelost, bestemd voor de wegenbouw. Als bewijs dat er in de ochtendzon al flink gratis stroom wordt opgewekt, haalt hij de app op zijn telefoon tevoorschijn. Op 8 september leverden de zonnepanelen 55 kWh op, een dag later 53,3 kWh en op 10 september 50,2 kWh. Meten is weten en de enorme pieken tonen aan dat de zonnepanelen naar behoren hun werk doen, zelfs in september met zijn afnemende zonkracht.
Smitsman geeft toe dat hij de kat uit de boom heeft gekeken als het om zonnepanelen ging. Hij had al eens een offerte van leveranciers Wattlab en Blommaert aangevraagd en vervolgens in de lade van zijn bureau gelegd. Totdat zijn boekhouder hem belde met de vraag of hij nog wat investeringen wilde doen. “Als je dat niet doet, dan breng je het geld naar de belastingen”, was de welgemeende waarschuwing.
”Mijn boekhouder rekende voor dat het een aantrekkelijke investering is. En omdat ik toch wat schade aan de luiken moest laten repareren, was het logisch om meteen zonnepanelen te laten installeren. Dat kon in de maand juni in een moeite door. Samen met het pakket van acht accu’s voor de elektriciteitsopslag heb ik zo’n 135.000 euro geïnvesteerd, waarvan ik pakweg de helft terugontvang.”
De schipper van de Dependant woont met echtgenote Karolien en drie dochters aan boord, van wie er twee doordeweeks op het internaat in Werkendam verblijven. Broer Dirk Jan vaart tijdelijk als stuurman mee, wachtend op de komst van een eigen schip.
Ook vader Freddy en broers Gerrit en Cornelis zijn verknocht aan de binnenvaart en hebben ieder hun eigen schip. De Dependant vaart in principe door heel Europa – de zon is natuurlijk overal – maar toch wordt de laatste tijd meer gelet op bestemmingen. Ze blijven tegenwoordig het liefst zo dicht mogelijk bij huis (lees: Werkendam) om indien noodzakelijk in de buurt van de kinderen te zijn. Bovendien hoeft dan op maandag en vrijdag niet te ver te worden gereden om de kinderen van het internaat te halen of ernaartoe te brengen. Dat gaat de laatste tijd wat beter dan vorig jaar, legt Smitsman uit. “Vorig jaar was het een gekkenhuis, de prijzen waren geweldig en je bleef dus zo veel mogelijk varen! Januari was ook nog redelijk, maar inmiddels is de gekte eraf, gaan de prijzen omlaag en is ook de prijs van gasolie gestegen. Maar ja, dat hoort bij het ondernemerschap. Als het gemiddeld maar goed uitkomt.”
In juni besloot hij de kapotte luiken te laten repareren en meteen zonnepanelen te laten installeren. De klus duurde drie weken, onder meer wegens het plaatsen van de accu’s, het maken van goten voor de kabels en het plaatsen van omvormers.
De ervaringen tot dusver noemt hij ‘gewoon leuk’. “Je krijgt door die app veel meer inzicht in je energiegebruik. Vroeger lette je nergens op, de generator liep en je had altijd stroom. Nu denk je als de zon schijnt: laat ik de vaatwasser maar eens aanzetten en meteen ook maar een wasje draaien. Je wordt je veel bewuster van je energieverbruik.”
Smitsman wijst ook op de verplichting om in steeds meer havens walstroom te gebruiken, een kostenpost die hij in elk geval niet meer heeft. “Ik hoef er in Rotterdam geen walstroom meer in te prikken.” En ja, geeft hij ruiterlijk toe, nadelen zijn er ook. De panelen op de luiken zijn kwetsbaar tijdens het laden en lossen. Vooral met grind, split en andere bouwstoffen is het noodzaak om te voorkomen dat de panelen worden geraakt.
“De panelen zijn kwetsbaarder en daar moet je rekening mee houden. Vaker boenen om het stof te verwijderen, bijvoorbeeld.”
Smitsman verwacht met een jaar of drie uit de kosten te zijn. “Dat hangt natuurlijk wel van de gasolieprijs af. En de vraag of de zon een beetje blijft schijnen, maar daar heb ik wel vertrouwen in.”
Schipper Wouter Smitsman zegt heel weinig collega’s op het water te zien die net als hij zonnepanelen hebben laten monteren. De website van leveranciers Wattlab en Blommaert geeft aan dat van de kleine 5000 binnenvaartschepen onder Nederlandse vlag slechts een handjevol is uitgerust met Solarluiken. Om precies te zijn: veertien!
En dat terwijl de voordelen volgens de leveranciers evident zijn: Solarluiken geven volgens hen een reductie van 93 procent in generatoruren, 73 procent lager brandstofverbruik door de generator en driekwart van de dagen heeft een schip geen walstroom nodig.
Door de panelen gaat de generator langer mee en bovendien zijn er minder filters en minder smeerolie nodig. Het gaat volgens de leveranciers om lichtgewicht panelen, zeer efficiënt en bestand tegen de elementen. Ze zijn ontworpen en getest voor de binnenvaart. De leveranciers wijzen ook op de subsidiemogelijkheden. In Nederland zijn de EIA (energie investeringsaftrek) en de KIA (kleine investeringsaftrek) van toepassing, die beide gebruikt mogen worden.
“Samen levert dit een korting tot 50 procent op bij nieuwe Solarluiken en tot 38 procent bij retrofit Solarluiken.”